Fala - nad morzem

W Słowińskim Parku Narodowym

24 lipiec 2013r.

W SŁOWIŃSKIM PARKU NARODOWYM Tereny gmin Smołdzino i Główczyce, czyli północno-wschodnia część powiatu słupskiego to przede wszystkim Słowiński Park Narodowy. Prócz walorów przyrodniczych na jego terenie na odkrycie czekają liczne pałace, parki oraz kościółki. Dzięki powstałemu przed blisko 40 laty parkowi okolice te zachowały nieco ze swojego dawnego charakteru - nie przeszły przez etap budowy ośrodków wczasowych i charakterystycznej dla ostatnich lat unifikacji. SMOŁDZINO - duża, gminna wieś leży w odległości 34 km od Stupska. Miejscowość powstała u podnóża „świętej góry Słowińców" - Rowokółu, wyglądającego z oddali jak stożek wulkanu (115 m n.p.m.). Po osadzeniu tu zakonników przez 200 lat Rowokót był znanym i tłumnie odwiedzanym miejscem pielgrzymkowym. Po zwycięstwie reformacji zniszczono istniejącą na górze kaplicę, a materiał z niej wykorzystano do budowy kościoła we wsi. " Historia Smołdzina zaczyna się w XIII wieku, gdy w dokumentach się nazwa Smołno. Wówczas wieś zapisano słupskim dominikanom, lecz już w XIV wieku Smołdzino stało się własnością szlachecką. Od połowy XVII wieku do 1945 roku tutejszy majątek należał do niemieckiej rodziny panującej. Dość szybko, bo już około roku 1830 zlikwidowano w Smołdzinie kaszubskie nabożeństwa. Przed wojną Smołdzino było małym miasteczkiem z własną elektrownią, mleczarnią, hotelem, stacją paliw i połączeniem kolejowym do Słupska i Wicka. W1945 roku zostało ono zamknięte przez Rosjan, którzy stworzyli tu bazę wojskową, funkcjonującą do 1948 roku. Likwidacja torów i kolektywizacja rolnictwa doprowadziły do upadku wsi. Powołanie SPN nie wpłynęło specjalnie na poprawę tej sytuacji, a pierwsze zmiany nastąpiły tu dopiero po roku 1990. Niestety, brak funduszy nie pozwala na szybką modernizację i pełne otwarcie wsi na turystów, choć w miarę możliwości gmina stara się promować swoje walory. Najciekawszym zabytkiem Smołdzina jest kościół wystawiony w 1632 roku przez księżnę Anhalt von Croy, ostatnią przedstawicielkę rodu Gryfitów. Tu pastorem byt Michał Brugemann, zwany częściej Pontanusem, twórca kaszubskiego modlitewnika, używanego przez Słowińców do połowy XIX wieku. Po wojnie do roku 1992 świątynia była jedynie kościołem filialnym, a cenny obraz pastora Brugemanna trafił do Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Wewnątrz warto zobaczyć zabytkowe wyposażenie kościoła wraz z epitafiami Anny von Croy i jej syna Ernsta Bogusława. W centrum wsi znajduje się obelisk ku czci żołnierzy armii radzieckiej poległych podobno przy zdobywaniu Smołdzina. Jak głosi miejscowa legenda, w rzeczywistości żołnierze ci padli podczas pijackiej burdy przy podziale „zdobyczy". Nad Łupawą stoi XIX-wieczny dworek, pełniący do roku 1945 funkcję plebanii, należący obecnie do dyrekcji Słowińskiego Parku Narodowego. Przy dyrekcji SPN, w budynku dawnej mleczarni, zwiedzić można Muzeum Przyrodnicze prezentujące interesujące eksponaty przyrodnicze oraz informacje na temat Parku Narodowego (pn.-pt. 8-16, sob. 9-15). Pałac, formalnie należący do Hohenzollernów, zbudowany został w XIX wieku i służył zarządcy tutejszego królewskiego majątku. Obiekt, otoczony zdziczałym parkiem, od kilkunastu lat jest opuszczony. Obok kompleksu pałacowo-parkowego przepływa Łupawa. Na rzece w latach 30. wybudowano, działającą do dziś, elektrownię wodną. Z mostu przez Łupawę widać główny budyneczek elektrowni i część urządzeń hydrotechnicznych. Być w Smołdzinie i nie wspiąć się na Rowokół to jak zwiedzić Rzym i nie zobaczyć bazyliki św. Piotra. „Góra", jak na przymorskie warunki, jest rzeczywiście dość wysoka, ale „wspinaczka" (spacer) przez bukowy las zajmuje nie wiecej niż pół godziny. Choć całe wzniesienie (będące geologicznie jedynie krawędzią wysoczyzny a nie górą) jest zalesione, warto poświęcić czas i dostać się na jej wierz- Księżna ze Smołdzina achodniopomorska księżna Anna, naj-/ /m!f.,i<>-i córka księcia Bogusława XIU w okolice Słupska trafiła jako dojrzała kobietą, Wcześniej, w 1619 roku, Anna poślubiła lotaryńskiego księcia Ernesta. Choć Ernest był katolikiem, księżna nie zmienili wiary. W rok po ślubie książę zginął podczas wojny trzydziestoletniej.: Młoda wdowa pomieszkiwała u Croyów, łecz różnice wyznań stały się przyczyną konfliktu z rodziną męża. Wydziedziczona, w 1622 roku wróciła do Szczecina na dwór Bogusława XIV. Książę nadał jej na dożywocie Słupsk wraz z kluczem okolicznych majątków. Po jego śmierci w 1637 roku Anna przeniosła się'do Słupska i wkrótce zachwyciła się Smołdzinem, gdzie zamieszkała w letnim zameczku nad Łupawą. W Smołdzinie księżna wybudowała wspaniały kościół i założyła parafię. Mecenat Anny nad parafią sprawił, iż do Smołdzina trafiło kilku znakomitych pastorów, m.in. Michał Brugemann i Johann Gotthelf Lindner. Dzięki finansowej pomocy księżny pastor Brugemann przetłumaczył na język kaszubski katechizm Lutra, Księżna Anna opiekowała się także chorymi i ubogimi, a na jej koszt wychowano dzieci niezamożnych rodziców. Zmarła w 1660 roku i została pochowana w Słupsku. Tu wznosi się wieża widokowa, udostępniana turystom w pogodne dni od 9 do 19. Widok z Rowokołu jest imponujący - przymorskie łąki, Słowiński Park Narodowy, wydmy i morze. Prywatnie uważam ten widok za jeden z najpiękniejszych na Kaszubach (a nie brakuje u nas punktów widokowych). Jedyny mankament - nie zawsze na dole wiadomo, czy wieża jest dostępna... U podnóża Rowokołu od strony wsi przetrwały resztki starego ewangelickiego cmentarza. Co ciekawe i smutne, najpoważniej został on zniszczony dopiero latem 1994 roku. Koło cmentarza obejrzeć można dobrze zachowane wczesnośredniowieczne grodzisko. Słowiński Park Naród o v SPN powstał w 1967 roku jako jedenasty park narodowy w kraju. Zajmuje obszar środkowego wybrzeża Bałtyku, między Łebą a Rowami, i ma 18 619 ha powierzchni. Prawie 1/3 terenu parku podlega1 ścisłej ochronie. Park utworzono dla zachowania przymorskich jezior - Łebska, Gaędna, DoJgiego Małego i Dołgiego Wielkiego, bagien, torfowisk, a także mierzejowego krajobrazu zruchomy-mi wydmami, stanowiącymi niewątpliwie jedną z największych atrakcji turystycznych parku. Największe w Europie ruchome wydmy obejmują powierzchnię ok. 500 hą. Najwyższa z nich to Łącka Góra, mierząca 35 m n.p.m. Ze względu na trudne warunki atmosferyczne wydmy są porośnięte głównie przez trawy. Ciekawostką jest fakt, że przenoszony przez wiatr piasek, oprócz tworzenia wydm, jednocześnie odkrywa tzw. martwe lasy, pokrywające część obszarów wydmowych. Osobliwością w skali kraju jest obszar, w którym ścisłej ochronię podlegają bielice żelazisto-próchnicze, wykształcone pod ponad 150-letnim borem sosnowym. Obszar parku podzielony jest na dwie strefy ochronne - wodną i lądową, przy czym lądowa zawiera 6 administrowanych obwodów ochronnych: Rowy, Smołdziński Las, Smołdzino, Kluki, Karnowska i Rąbka. Lasy zajmują 4545 ha parku. Specyficzną cechą części lądowej.parku jest dominacja siedlisk ubogich i kwaśnych. Tereny wydmowe zajęte są głównie przez wrzosowiska i bory sosnowe, zaś tereny położone nad mierzeją - przez torfowiska, boty i brzeziny bagienne, lasy olszowe, fragmenty buczyn i dąbrów. flora parku to około 860 gatunków, wśród których występują zarówno rośliny typowe dla klimatu atlantyckiego (wrzosiec bagienny, turzyca piaskowa), jak i charakterystyczne dla klimatu arlctyczno-borealnego (malina moroszka, zimoziół północny i baźyna czarna); Poza tym występują tu również gatunki strefy nadbałtyckiej, na wydmach zaś dominują trawy oraz murawy z dużym udziałem mszaków i porostów. Wśród licznych tutaj roślin naczyniowych spotkać można mikołajka nadmorskiego i storczyki. Wody zajmują ok. 54% powierzchni parku. Największe jeziora znajdujące się na jego terenie - Łebsko i Gardna, są płytkie i niezbyt czyste, ze względu na zanieczyszczenia przynoszone przez wpadające do nich rzeki Łebę i Łupawę. Interesujące przyrodniczo jest również Jezioro Dolgie Wielkie oraz najmniejsze jezioro parku - Dołgie Małe, na którego brzegu : wykształcą się pływający po wodzie „kożuch" z mchów torfowców z widocznymi rozetkami owadożemej rosiczki okrągłolistnej. Jeziora, Wyspy oraz podmokłe łąki i pastwiska są dobrym miejscem lęgowym dla ok. 140 gatunków występujących tu ptaków błotnych i wodnych. Poza tym spotkać tutaj można m.in. orła bielika, rybołowa, puchacza czy mewę śmieszkę, a także takie zwierzęta, jak sarny, dziki, lisy, zające, a nawet bobry czy kuny. Ze względu na walory Słowiński Park Na-rodowy uznany został przez UNESCO za jeden z rezerwatów biosfery.

wczasy, Flora, fauna, Park Narodowy, Ustka, kaszuby, pomorze, Spacery, wypoczynek, Wycieczki, Rowy, Łeba, Bałtyk, Smołdzino